IJsbeer moeder met kleintje zit op het pakijs. | D. Barrinton - Spitsbergen Travel | IJsland Tours
Het is één van ’s werelds meest iconische dieren, levend in de Arctische regionen van onze wereld. Ik heb ze afgelopen zomer met eigen ogen mogen bewonderen, wat eerlijk waar á-dem-benemend is. De ijsbeer is de koning van de Arctic en verdient een eigen special.
IJsberen hebben veel gemeen met andere beren, maar ze hebben net zo veel, misschien zelfs meer onderscheidende kenmerken. Ze hebben een lange en smalle kop, die niet echt in verhouding staat tot hun kolossale lichaam, en korte maar sterke klauwen. In Noorwegen is de ijsbeer enkel te vinden in Svalbard en dan vaak op plekken waar pakijs te vinden is. De meeste beren zijn daarom te vinden langs de oostkust en in de noordelijke fjorden van de archipel.
Dankzij de klimaatverandering is het leefgebied, en daarmee de ijsbeer zelf, in groot gevaar. Om het bestaan van deze majestueuze dieren te vieren, én het bewustzijn over hun situatie te vergroten, draag ik deze blog op aan de ''King of the Arctic''.
1. Klimaatverandering bedreigt hun leefgebied
IJsberen vertrouwen op zee-ijs om in grote delen van de Noordelijke IJszee te zoeken naar voedsel. Door de klimaatverandering vormt zee-ijs zich later in het jaar en breekt het ’s winters veel eerder dan ‘normaal’, sterker nog: eerder dan ooit tevoren. Dit beperkt de beschikbaarheid van voedsel. Een van de grootste veranderingen vond plaats in 2006. Een plotselinge afname van zee-ijs veranderde de vorm van kustgebieden in de Noorse Arctische archipel Spitsbergen.
Ijsbeer met jongen op blauw ijs | S. Turunen - Oceanwide | IJsland Tours
2. Er zijn ongeveer 30.000 ijsberen
Dit is een grove schatting en ik kan er zomaar 5000 naast zitten, zowel naar boven als naar beneden ‘afgerond’. En helemaal zeker zullen we nooit zijn. Ze leven in 19 subpopulaties en hoewel dit allemaal in de Arctic is, clusteren ze in specifieke gebieden. Eén van de grootste is te vinden in en rondom Spitsbergen (Svalbard). Uit een combinatie van veldonderzoeken, satelliettracking van organisaties als de "Polar Bear Specialist Group" (PBSG) en Norwegian Polar Institute komt een schatting van 2.500 tot 3.000 ijsberen rondom Spitsbergen en de Barentszee.
3. Ze zwerven op het grondgebied van 5 landen
De subpopulaties leven op het grondgebied dat wij, mensen, als een deel van Canada, Denemarken (Groenland), Noorwegen, Rusland en de Verenigde Staten beschouwen. De vijf landen werken nu samen aan beleid en projecten om de soort te beschermen.
4. Er wordt een afname in aantallen van 30% (!) verwacht in 2050
Doordat het moeilijker wordt voor de ijsbeer om voedsel te vinden wordt dit met name een probleem voor de zwangere mama-ijsbeer. Zij hebben het meer dan ooit nodig om hun vetreserves op te bouwen om veilig te kunnen bevallen én haar jongen te kunnen voeden. Wetenschappers zijn het oneens over de impact die dit zal hebben, 30% is de meest genoemde vermindering, maar sommigen vrezen dat deze nóg veel groter zou kunnen zijn.
5. De jacht werd in de jaren 50 gereguleerd
Deze prachtige dieren werden eeuwenlang bejaagd door inheemse bevolkingsgroepen. De Sovjet-Unie verbood alle jacht op ijsberen in 1956. Canada legde quota op voor de activiteit in 1968 en Noorwegen voerde van 1965 tot 1973 een reeks voorschriften in.
6. De ijsbeer vormt een serieus risico voor de inwoners van Longyearbyen
In Longyearbyen, het enige dorp van betekenis en tevens hoofdstad van Spitsbergen, worden de bezoekjes van ijsberen frequenter waargenomen. Daarom dat inwoners altijd gewapend moeten zijn als de hoofdstad verlaten. Een beer zal enkel naar de bewoonde wereld komen als het uitgehongerd is. Met de klimaatverandering zal dit wellicht vaker gaan voorkomen.
Verkeersbord pas op ijsberen in winters Spitsbergen | Fotograaf Onbekend | IJsland Tours
7. IJsberen zijn zwart
Geloof het of niet, maar ijsberen zijn in feite zwart van kleur. Hun vacht is doorzichtig, niet wit. Het lijkt wel wit, omdat het licht reflecteert. Onder deze prachtige vacht is de beer zwart, dit is goed te zien bij zijn neus en de voetzolen van de beer.
8. Uit een pootafdruk kan DNA gehaald worden
Het DNA van een ijsbeer kan worden geïsoleerd op basis van een techniek die is ontwikkeld door WWF en het gespecialiseerde bedrijf SPYGEN. Nog verrassender is dat ze uit kleine bolletjes sneeuw, afkomstig uit het spoor van een ijsbeer, ook DNA onthulden van een zeehond die onlangs door de beer is opgegeten!
9. Een mannelijke ijsbeer kan wel 800 kilo wegen
Hoewel een gewicht tussen de 500 en 750 kilo gebruikelijker is kan een grote mannelijke beer tot wel 800 kilo zwaar worden. Daarnaast wordt het mannetje vaak 2 keer zo groot als het vrouwtje. Een volwassen mannetje kan wel 3 meter lang zijn. Ondanks deze enorme afmetingen is hun staart van schattig formaat met ca. 7 tot 12 centimeter.
Ze zijn ’s werelds grootste carnivoor en degene die hem op zijn hielen zit is de Kodiak beer. De kodiakbeer is de grootste ondersoort van de bruine beer, en sommige individuen zijn dus wél groter en zwaarder dan de ijsbeer. En hoewel het een carnivoor is worden ijsberen beschouwd als zeezoogdier. Omdat ijsberen het grootste deel van hun leven op zee doorbrengen worden ze beschouwd als zeezoogdier. Ze zijn de enige beersoort met deze classificatie.
Pootafdruk van een ijsbeer in de modder | IJsland Tours
10. Een ijsbeer eet alles, als het moet
Maar dat is echt alleen als het moet, want hun favoriete hapje is de ringelrob (stinkrob/kleine zeehond). Als ze hongerig zijn nemen ze ook genoegen met karkassen, kleine zoogdieren, vogels en zelfs eieren en ‘groenvoer’.
11. Er bestaan grizzly-ijsbeer hybriden
Recente genetische testen hebben het bestaan van hybriden bevestigd. Deze soorten gedragen zich vaak meer als een een ijsbeer, omdat moederbeer vaak de ijsbeer is. Informeel worden ze grolar bears of pizzly bears genoemd.
12. Ze hebben een uitstekend reukorgaan
De ijsbeer kan een gat in het ijs, waar de zeehond naar boven komt voor adem, soms wel tot een kilometer ver weg ruiken. Ze kunnen zelfs een zeehond in het water ruiken, ook al staan ze op een dikke laag sneeuw van soms wel een meter.
Jonge ijsberen spelen op een ijsblok in Spitsbergen | R. Van Meurs - Oceanwide | IJsland Tours
13. IJsberen hebben 42 (scherpe!) tanden
Ze gebruiken hun tanden, het zal je niet verbazen, voor het vangen en eten van hun prooi. Ze gebruiken hun snijtanden om stukken blubber en vlees te scheuren, hun hoektanden om door taaie huid heen te scheuren, en hun kiezen om op te kauwen. Dat gezegd hebbende, beren slikken voedsel meestal in grote stukken door.
14. Ze zwemmen urenlang
Met een gemiddelde snelheid van zo’n 10 kilometer per uur kan de ijsbeer urenlang zwemmen zonder moe te worden. Ze doen het vaak om zich tussen de ijsschotsen te kunnen manoeuvreren. Hun grote poten zijn perfect voor het peddelen terwijl ze hun achterpoten plat houden om als roer te fungeren.
15. De ijsbeer staat op het wapen van Groenland
Het symbool werd voor het eerst geïntroduceerd in het wapen van Denemarken in 1666 en wordt nog steeds weergegeven in het wapen van de Deense koninklijke familie. De huidige versie van een witte beer die rechtop staat op een blauw schild is in 1989 ontworpen door een Groenlandse kunstenaar.
16. De ijsbeer is de mascotte van meerdere sportteams
Op de lijst staan het hockeyteam Eisbären Berlin en het hockeyteam Charlotte Checkers. Twee ijsberen met cowboythema fungeerden als mascottes van de Olympische Winterspelen van 1988 in Calgary. Het is tenslotte de mascotte van Hammerfest in Noorwegen.
Wil je de ''King of the Arctic'' eens met eigen ogen zien? Op afstand natuurlijk... want hoe schattige en knuffelig ze er ook uit zien, de uitspraak ''If it's white, sleep tight'' is er niet voor niks... Uit ervaring spreek ik dat het zien van een IJsbeer in zijn natuurlijke habitat een van de meest bijzondere wild-life ervaringen is!
