Hoeveel daglicht heb je op IJsland?

Om die vraag te kunnen beantwoorden kunnen wij iemand in IJsland vragen om iedere dag bij te houden hoe lang het licht en donker is. Maar dat is subjectief en afhankelijk van de locatie en het weer. In het huidige internet- en informatietijdperk is het ook goed mogelijk om dit vooraf op te zoeken, aan de hand van berekeningen hoe laat de zon op komt en onder gaat. Maar de tijd tussen zonsopkomst en zonsondergang is niet gelijk aan het aantal uren waarin je buiten zonder licht prima uit de voeten kunt. Dus hoe interpreteer je dit?

Tijdzone IJsland

IJsland houdt de 'Greenwich Mean Time' aan wat tevens inhoudt dat ze geen zomertijd aanhouden. Wanneer bij ons deze zomertijd ingaat betekend het dat er een tijdsverschil is van 2 uur met IJsland, waar het in IJsland 2 uur vroeger is. In de winterperiode is dit tijdsverschil 1 uur.

In de tijdzone die IJsland aanhoudt staat de zon in Reykjavik gemiddeld gezien om 13:30 uur pas op zijn hoogste punt en pas om 01:30 uur op zijn laagste punt. De tijdzone heeft geen invloed op hoe lang het licht is, maar wel wanneer het licht is. Doordat de zon relatief laat op zijn hoogste punt staat, wordt het in de wintermaanden later licht, maar ook later donker. Zou de zon om 12 uur op zijn hoogste punt staan, dan zou bij 5 uur daglicht het om half 10 licht worden en om half 3 gaat het weer schemeren. Nu de zon pas om half 2 op zijn hoogste punt staat schuift alles 1,5 uur op waardoor het pas om 11 uur licht wordt maar de zon ook pas om 4 uur onder gaat. Ook in de zomermaanden merk je dit en dan zijn avonden die lang licht zijn ook fijn, want ja om 3 uur ’s nachts is toch bijna niemand wakker om te genieten van dat daglicht.

Een korte les over de schemering

Als je de zonsopgang en zonsondergang opzoekt dan ben je er nog niet. Want tussen zonsondergang en de nacht zit nog een schemerperiode. En hoe verder je richting de polen komt en hoe dichterbij midzomer of midwinter, hoe langer deze periode duurt. De schemering wordt officieel verdeeld in 3 delen: civiele of burgerlijke schemering, nautische schemering en astronomische schemering.

Tijdens de burgerlijke schemering is de zon onder de horizon verdwenen, maar is het eigenlijk nog best wel licht. De zon staat minder dan 6° onder horizon en je hebt buiten nog geen verlichting nodig om te lezen (mits het natuurlijk niet dik bewolkt is). Het is dus nog licht genoeg om nog te genieten van het mooie landschap.

Tijdens de nautische schemering worden de eerste sterren zichtbaar, eerst alleen de felle sterren maar later steeds meer. De zon staat dan tussen de 6° en 12° onder de horizon. Wil je buiten nog goed zien dan heb je ondertussen wel verlichting nodig, maar je kan het landschap om je heen nog wel onderscheiden, zodat je het laatste stukje rijden naar je hotel, nog wat makkelijker is dan wanneer het helemaal donker is.

De astronomische schemering is al flink donker, de hemel is echter nog donkerblauw in plaats van zwart, waardoor je de horizon nog wel kunt zien. De zon staat tussen de 12° en 18° onder de horizon. Dit zou ik zelf echter gewoon al als donker of nacht omschrijven. Ook in Nederland komen we in juni niet verder dan de astronomische schemering en dan spreek je toch echt ook over nacht.

In het onderstaande grafiekje zijn de overgangen tussen de verschillende schemeringen gemarkeerd met stippellijnen.

Daglengte in de zomer

De zomerperiode is de periode van de midzomernachten. Een magische periode als je het mij vraagt. Op 21 juni bereikt het zijn hoogtepunt en wordt het een nacht lang helemaal niet donker! In deze blog vertellen we je meer over dit bijzondere fenomeen en op welke bestemmingen je dit nog meer kunt ervaren.

Omdat IJsland ten zuiden van de poolcirkel ligt gaat de zon technisch gezien deze dag wel onder, hij is niet meer zichtbaar boven de horizon. Echter zakt de zon niet ver genoeg onder de horizon, voordat hij enkele uren later er weer bovenuit komt bij zonsopgang. In de tussentijd blijft het hangen op schemering. Het zou dus zomaar kunnen zijn dat je die nacht een IJslander om 03.00 uur zijn gazon ziet maaien!

Ook een maand vóór en een maand na 21 juni is het ‘s nachts niet echt donker. De zon gaat wel onder om ongeveer 23:00 uur en komt om 04:00 uur weer op, dus een uur eerder en later dan met de midzomernacht. Maar het blijft schemerig s’ nachts en we komen nog steeds niet verder dan de burgerlijke schemering. Dus twee maanden met meer dan 19 lichturen (of 24 als je de burgerlijke schemering zou willen meetellen).

Deze lange dagen maakt de zomer de perfecte tijd om veel te zien en ondernemen in IJsland. We raden onze reizigers in deze periode dan ook aan om verschillende plekken die drukbezocht worden rond het middaguur, pas in de avond te gaan bezoeken. Zo omzeil je deze drukte en is er daarnaast nog voldoende daglicht om alles te zien!

Voor 20 mei en na 23 juni wordt ‘s nachts weer de nautische schemering bereikt. Alleen de helderste sterren zijn nu weer af en toe te zien maar nu worden de nachten toch wat langer en donkerder. Na nog eens twee weken zijn er weer meer sterren voor een korte periode zichtbaar.

Voor eind april of na half augustus wordt het dan eindelijk weer donker genoeg om mogelijk het noorderlicht te spotten, mits het intens is.
Zonsondergang is eind augustus nog steeds pas om 9 uur ’s avonds en met één uur bruikbare schemering erbij is het zeker niet vroeg donker.

Daglengte in de herfst

In september speken we vaak over de nazomer, maar je ziet ook de bladeren al geel kleuren. In deze periode worden de dagen korter en de nachten donkerder. Op 22 september, de equinox, gaat de zon om 7 uur ’s ochtends op en pas om half 8 ‘s avonds weer onder. Tel daar nog 3 kwartier burgerlijke schemering bij op, zowel ’s ochtends als ’s avonds, en je hebt nog steeds een mooie lange dag met ruim 12 uur lichturen om van alles te doen. Dit is ook vergelijkbaar met de daglengte in Nederland in deze periode.

Een equinox is een tijdstip in het jaar waarop de zon loodrecht boven de evenaar staat, of anders bekeken, de tijd dat de zon langs een van de snijpunten van de ecliptica en hemelequator gaat.

Na de equinox worden de dagen in IJsland echter korter dan de dagen in Nederland. Half oktober, meestal rond de herfstvakantie, gaat de zon om half 9 ’s ochtend op en om 6 uur weer onder, en het is helemaal geen probleem om pas wat later in de accommodatie aan te komen want om 7 uur is de nautische schemering pas net begonnen.

Daglengte in de winter

Winterdagen in IJsland zijn korter dan in Nederland, maar IJsland ligt niet boven de poolcirkel dus het is niet dagenlang alleen maar donker zoals bijvoorbeeld in Spitsbergen wel het geval is. Uiteraard hebben bergen hier nog wat invloed op, want in Isafjördur komt de zon rond midwinter niet boven de bergtoppen uit, maar licht wordt het wel.

Als je begin november op tijd, rond 08:30 uur, uit de accommodatie vertrekt is het al schemerig. Rond 09:30 komt de zon op. Om 17:00 uur gaat deze weer onder waarna je in de schemering nog naar de accommodatie kan rijden zodat er nog een mooie dag overblijft van 7,5 daglicht en ruim 9 bruikbare uren.

Hoe verder we richting 21 december, midwinter komen, hoe korter de dagen worden. Op midwinter begint de burgerlijke schemering pas om 10:00 uur en komt de zon pas tegen 11:30 uur op. Omdat hij ook om 15:30 uur weer ondergaat is er in totaal maar zo’n 4 uur daglicht deze dag, met uiteraard nog een ruime schemering. Hierdoor heb je beperkt de tijd om bij daglicht te genieten van wat IJsland te bieden heeft, maar zijn er wel lange donkere periodes waarin je misschien het noorderlicht kunt zien.

Omdat de daglengte de maand vóór en na midwinter zeer langzaam veranderd, is het eind november en eind januari slechts een uur langer licht dan eind december.

In februari begint de dag weer wat sneller langer te worden. Heb je begin februari nog een zonsopgang om 10:00 uur, kun je half februari weer op tijd, om ongeveer 08:30 uur uit de accommodatie vertrekken tijdens de schemering, en rond 09:30 uur is de zon op. Om 17:00 uur gaat deze weer onder waarna je in de schemering nog naar de accommodatie kan rijden zodat er nog een mooie dag met 8,5 uur daglicht en nog zo’n 2 uur bruikbare schemering overblijft.

Daglengte in het voorjaar

De equinox op 20 maart is misschien officieel de start van het voorjaar, maar het weer in IJsland is nog vaak wel winters. De daglengte trekt zich niet veel aan van het weer (het is eerder andersom), dus worden de dagen al wel weer steeds langer. Tijdens de equinox gaat de zon om half 8 op en om kwart voor 8 weer onder, ruim 12 lichturen. Daarmee is de daglengte in IJsland weer vergelijkbaar met de daglengte in Nederland in deze periode.

Een equinox is een tijdstip in het jaar waarop de zon loodrecht boven de evenaar staat, of anders bekeken, de tijd dat de zon langs een van de snijpunten van de ecliptica en hemelequator gaat.

Doordat de dagen langer worden moet je ook weer steeds later opblijven voor die mooie donkere hemels, die nodig zijn voor het spotten van het noorderlicht. Hoe verder we in april komen, hoe korter en lichter de nacht weer is. Vanaf 10 april spreken we tijdens de donkerste uren allen nog maar van astronomische schemering en 14,5 uur daglicht.

Na 26 april wordt het niet donkerder dan de nautische schemering met 16,5 daglichturen. Met zonsopgang is om 5 uur ’s ochtends en zonsondergang pas na half 10 ’s avonds heb je meer dan genoeg tijd om je hele dag vol te plannen.